Wspaniałe fado w Grudziądzu

26 listopada w grudziądzkim Centrum Kultury Teatr odbył się już IV Festiwal Fado. Twórcami i organizatorami tego wyjątkowego wydarzenia jest trójka pasjonatów Portugalii: Tomasz Bąkowski, Wojciech Litwiński i Jolanta Padzik ze Stowarzyszenia Fado. W tym roku do Grudziądza przyjechali najznakomitsi artyści: Rodrigo Costa Felix, Fábia Rebordão, Marco Rodrigues i Nancy Vieira.

Grudziądz kilka lat temu stał się małą Portugalią za sprawą pewnej kawiarni. Bowiem na co dzień, w Fado Cafe przy ul. Reja 3, można rozkoszować się zarówno pyszną kawą z ciasteczkowymi lodami z makiem, jak i posłuchać fado, które sączy się z głośnika, dając choć chwilowe ukojenie tym, którzy czują saudade... Jednakże muzyka z głośnika w żaden sposób nie może się równać z fado śpiewanym na żywo, tuż przy publiczności, tak jak się to dzieje w Lizbonie. I stąd zapewne wziął się pomysł zorganizowania w 2017 r. pierwszego (i jedynego) polskiego festiwalu fado, bo Grudziądz ma moc – moc tworzenia wspaniałych wydarzeń. O randze tego festiwalu świadczy także obecność na widowni ambasadora Portugalii Luísa Cabaço oraz prezydenta Grudziądza Macieja Glamowskiego.

Galę jak zawsze poprowadził Marcin Kydryński, który stworzył prawdziwie „siestową” atmosferę w Teatrze, opowiadając o artystach i fado, którego słuchał na Alfamie w Lizbonie.

Tęsknota za Portugalią i dobrą muzyką przyciągnęła sporą publiczność. Sala teatru była wypełniona całkowicie, do czego nawiązał Rodrigo Costa Felix: jeśli fadista śpiewa przy pełnej sali, to „zadanie jest wykonane” – powiedział po zaśpiewaniu pierwszego utworu.

Natomiast Fábia Rebordão dostała owację na stojąco za wykonanie po polsku (!) Pod papugami. Utwór ten znajduje się na jej płycie pt. Eu z 2018 r. Artystka robi niesamowite wrażenie swoją sceniczną ekspresją, żywiołowym śpiewem i subtelnym, kobiecym, ale jednocześnie mocnym głosem. Kiedy Fábia śpiewa, wszystkie akordy, harmonie i nuty, poddają się jej bez reszty, jakby układając się pod wpływem delikatnych ruchów jej dłoni w piękną, muzyczną koronkę. Kto widział jej występ, ten wie o czym mowa. Na ten wspaniały występ złożyła się też obecność akompaniujących jej muzyków: Jorge Fernando (gitara klasyczna), który jest także kompozytorem utworów takich gwiazd, jak Mariza, Ana Moura i Carminho, Rui Poço (gitara portugalska) oraz José Hook (bas). Fado nie jest jedynym gatunkiem muzycznym, który fascynuje Fábię. Razem z Nancy zaśpiewały wspólnie jeden z kabowerdyjskich utworów.

Fábia Rebordão i Marco Rodrigues zaśpiewali część swoich utworów całkowicie bez nagłośnienia, tylko przy akompaniamencie instrumentów, aby pokazać publiczności (jeśli ktoś jeszcze nie był w Lizbonie), jak się śpiewa w lizbońskich domach fado, czyli blisko publiczności i „bez prądu”.

Marco Rodrigues po swoim występie zaprosił na scenę Rodrigo i Fábię oraz oświadczył, że teraz zaśpiewają nowy utwór, który stał się hymnem Lizbony. Oczywiście był to żart, bo we trójkę zaśpiewali utwór Lisboa Menina e Moça, który pierwotnie wydany został w 2008 r., a teraz, po śmierci Carlosa do Carmo w styczniu 2021 r., stał się oficjalnym hymnem Lizbony. Jak oświadczył Fernando Medina, prezydent Câmara Municipal de Lisboa, jest to najlepszy sposób, w jaki miasto może oddać hołd legendarnemu Carlosowi do Carmo.

Na koniec popłynęły kojące rytmy z Cabo Verde w wykonaniu Nancy Vieiry, która bardzo się cieszyła, że drugi raz w tym roku przyjechała do Polski. Nawet awaria sprzętu nie była w stanie zepsuć świetnego występu, ani dobrej zabawy. Kompozycja kwiatowa, ułożona na skraju sceny, szybko została rozmontowana przez publiczność i w postaci pojedynczych kwiatków poszybowała w stronę artystki. Atmosfera występu była iście festiwalowa, bo tańcom pod sceną nie było końca. Dobra energia porwała pod scenę też Nancy, gdzie sama zeszła zatańczyć.

W przyszłym roku w dniach 1–2 lipca odbędzie się V Festiwal Fado, który potrwa już dwa dni. A więc – jak śpiewała Fabia – quem vai ao fado?

Tekst i zdjęcia: Marta Płachta