Poniższy tekst nie jest nowy – po raz pierwszy został opublikowany w magazynie „Pastel” (nr 7), który ukazywał się za sprawą Janusza Stanisława Andrasza z Luzomanii. Poszczególne numery magazynu „Pastel” możecie znaleźć na Facebooku (tutaj) lub na blogu Luzomania. Pewnie są osoby, które z różnych powodów nie czytały „Pastela” lub chętnie sobie przypomną, przed kolejną wakacyjną wyprawą do Portugalii, tekst o winnicy, którą zdecydowanie warto odwiedzić, dlatego publikuję tekst o José Maria da Fonseca także tutaj.
Dzisiejsza winnica
José Maria da Fonseca to rodzinny biznes, który w rękach tych samych
właścicieli pozostaje niezmiennie od 1834 r. Datę tę uważa się za początek
istnienia firmy. Jej założycielem był José Maria da Fonseca, od którego wzięła
nazwę. Ale miał on wpływ nie tylko na nazwę swojej firmy, jego działania
wywarły trwały wpływ na portugalski przemysł winiarski w ogóle, m.in. jego wina
jako pierwsze w Portugalii były butelkowane, wprowadził też istotne zmiany w
produkcji Setúbal Moscatel i wykreował kilka znaczących marek wina. Nestor rodu
urodził się w 1804 r. w Vilar Seco w gminie Nelas niedaleko Viseu. Ukończył studia matematyczne na uniwersytecie w Coimbrze, potem
sploty okoliczności zaprowadziły go do Azeitão, gdzie osiadł w Vila Nogueira i
otworzył firmę zajmującą się produkcją wina.
W 1849 r. rozpoczął produkcję wina i kreowanie marki Moscatel,
która sześć lat później zdobyła złoty medal na Wystawie Światowej w Paryżu. Już
wtedy wyjątkowa jakość tego wina sprawiła, że zdobyło ono światowe uznanie i do
dziś jest niezwykle ważne nie tylko dla firmy, ale i całej Portugalii, będąc
rozpoznawalną i cieszącą się światowym uznaniem ambasadorką regionu, w którym
jest wytwarzane, zawartego w nazwie Moscatel
de Setúbal.
Kolejny międzynarodowy sukces dotyczył marki wina Periquita
– zdobywcy złotych medali podczas Wystawy Win Portugalskich w Berlinie oraz na
Wystawie Światowej w Barcelonie − oba w 1885 r. Początkowo istniała tylko Periquita czerwona, która wsławiła się
też tym, że była pierwszym w Portugalii winem, które zaczęto butelkować.
Później pojawiły się różne odmiany Periquity,
także białe i różowe.
W 1866 r. powstała kolejna znana i do dziś ceniona marka
wina – Palmela, której nazwa brzmi
tak samo, jak pobliska miejscowość. Przysporzyła ona winnicy następnych medali,
m.in. na Wystawie Światowej w Filadelfii w 1876 r. Kolejne medale firma będzie
zbierać niemal każdego roku na znaczących imprezach związanych z winem – można
je oglądać w muzeum, o którym poniżej.
Działania firmy cieszyły się uznaniem nie tylko przemysłu
winiarskiego. W 1857 r. król Pedro V przyznał José Marii da Fonsece wyróżnienie
„Ordem da Torre e Espada de Valor, Lealdade e Mérito” m.in. za nowoczesne
obiekty winnicy, pionierskość i wyróżniający się na tle innych innowacyjny
poziom produkcji, jednocześnie nawiązujący do tradycji, w której José Maria da
Fonseca trwał kontynuując swoją pasję do sztuki produkcji wina. Założyciel
zmarł w 1884 r. pozostawiając po sobie spuściznę w postaci prężnie działającej
firmy winiarskiej liczącej się w kraju i na świecie. Jego dzieło jest
kontynuowane do dziś przez potomków Fonseki, obecnie już ósmego pokolenia,
którzy prowadzą firmę w nawiązaniu do tradycji wprowadzonych przez założyciela,
ale jednocześnie cały czas udoskonalając biznes i kreując nowoczesne marki z
myślą o miłośnikach portugalskiego wina na całym świecie. Współczesna José
Maria da Fonseca wprowadziła pierwsze w Portugalii wino bezalkoholowe (Lancers) i jako pierwsza portugalska
firma w sektorze wina stołowego uzyskała certyfikat jakości ISO 9001. Piwnice
Fonseki mieszczą 6,5 mln litrów dojrzewającego wina.
Główna siedziba firmy mieści się w Vila Nogueira de Azeitão
na obrzeżach Parque Natural da Arrábida, na półwyspie Setúbal. Chcąc zwiedzić
winnicę, wchodzi się do okazałego budynku, w którym dziś mieści się muzeum, ale jeszcze w latach 60. XX w.
mieszkali w nim właściciele firmy. Potem przenieśli się do pobliskiej Palmeli, przeznaczając
rodzinny dom na muzeum. Zwiedzanie odbywa się w grupach i z przewodnikiem,
miejsce można sobie zarezerwować na stronie winnicy www.jmf.pt lub na www.winetourismportugal.com.
Najtańsze zwiedzanie, z degustacją dwóch gatunków wina, kosztuje 3 €. Cena
wzrasta wraz z ilością trunku przeznaczonego do spróbowania.
W muzeum-domu rodzinnym znajdują się pamiątki związane z
rozwojem winnicy, m.in. wspomniane już wszystkie medale zdobywane przez
tutejsze wina na światowych i krajowych wystawach i konkursach. Jest też
urządzenie, które zostało użyte do pierwszego w Portugalii butelkowania wina –
była to akurat Periquita. Już w
pierwszym pomieszczeniu, które kiedyś było zapewne sienią lub czymś podobnym,
poustawiano beczki na wino, choć prawdopodobnie jest to tylko dekoracja. W
dalszym pomieszczeniu na ścianach, podobnie jak sufity pięknie dekorowanych w
XIX-wiecznym stylu portugalskiej wsi, wiszą też dyplomy zdobywane przez firmę,
a na specjalnych regałach spokojnie leżakują butelki z winem. Na honorowym
miejscu wisi portret, z którego spogląda na zwiedzających José Maria da Fonseca
w towarzystwie rodziny. Zwiedzanie domu nie trwa długo – przewodnik skupia się
właściwie tylko na tym, co napisałem i z głównego muzealnego pomieszczenia
wychodzi się do ogrodu, porządnie utrzymanego, zadbanego, z bujną roślinnością
i ogrodowymi rzeźbami poustawianymi tu i ówdzie. Dalsza trasa wiedzie przez
kilka schodków, po drodze mija się przykładową winnicę z odmianami winorośli, z
których powstają wina José Maria da Fonseca. W tym miejscu rośnie tylko
kilkadziesiąt krzaków utrzymywanych na potrzeby zwiedzających – główna
plantacja znajduje się w innej części miasta i przejeżdża się koło niej w
drodze z Setúbal do winnicy. Zresztą winorośle José Maria da Fonseca rosną też
w innych miejscach Portugalii, głównie w słonecznym Alentejo, co ma oczywiście
wpływ na smak wina. Obecnie firma ma ponad 650 ha winnic. Po krótkiej
prezentacji szczepów, wśród których znajdują się m.in. Castelão, Aragonez czy
Trincadeira służące do produkcji Periquity,
przechodzi się dalej do magazynów, a właściwie piwnic z winem. Zwiedza się dwie,
ogromne. Ich wielkość optycznie powiększają ustawione w nich beczki, które są
tak wielkie, że musiały być budowane wewnątrz, bo ich średnica nie pozwoliłaby
na transport gotowych naczyń. Nie zmieściłyby się w ogromnych drzwiach hali. W
beczkach znajduje się oczywiście wino, w magazynach czuć lekko stęchłą woń, z
głośników sączy się muzyka klasyczna, która ponoć wpływa na jakość starzenia trunku.
W piwnicach znajdują się wina z różnych okresów i różnych szczepów, najstarsze
mają ponad sto lat i są używane do produkcji różnorakich gatunków wina.
Jednym z najwspanialszych jest Moscatel de Setúbal,
słodkie wino wzmacniane. Warto zaznaczyć, że nie jest ono słodkie przez
dosładzanie, a dzięki naturalnym cukrom resztkowym, pochodzącym bezpośrednio ze
specjalnych odmian winogron. Powstaje na drodze przerwania fermentacji winogron
poprzez dodanie portugalskiej brandy, co zatrzymuje w winie więcej cukru, przy
czym zawartość alkoholu kształtuje się na poziomie 18%. We wspomnianych beczkach
znajdują się moscatele przechowywane w beczkach 60 i 80 lat, służące do
mieszania z innymi odmianami wina, nie butelkuje się ich osobno. Pochodzą z
bardzo rzadkiej odmiany winogron Moscatel Roxo Alexandria, uprawianej tylko w
Portugalii i jedynie na kilkunastu hektarach. Beczki z tymi trunkami są
specjalnie opisane, z zaznaczeniem wieku i odmiany. Z kolei Superior de Setúbal przechowuje się do
30 lat i butelkuje tylko z niektórych, dobrych roczników.
Synonimem win z półwyspu Setúbal jest Periquita, przechowywana
w beczkach w drugiej piwnicy. To pierwsze, wówczas tylko czerwone, butelkowane
wino w Portugalii. Prototyp urządzenia służącego do butelkowania do dziś stoi w
dawnym domu Fonseców i jest pokazywany zwiedzającym. Szczepy winogron, z których
kiedyś było robione, to Castelão mające niegdyś nazwę jak wino – Periquita.
Nazwę szczepu jednak zmieniono, by firma miała wyłączność na stosowanie jej dla
swojego wiodącego trunku. Marka istnieje od 1850 r. i od tego czasu było wiele
okazji do świętowania okrągłych rocznic, których skutkiem były nowe odmiany Periquity. Ta produkowana w dawnym stylu
zwie się dziś Periquita Clássico, a
dzisiejsza Periquita jest lekkim
winem codziennym, dojrzewającym osiem miesięcy w dębowych beczkach przy
dźwiękach muzyki klasycznej. W jej smaku daje się wyczuć aromaty jagód,
porzeczek i fiołków, o lekko szorstkim i dojrzałym posmaku. Periquita Reserva stanowi pewnego
rodzaju mieszankę oryginalnej tradycyjnej Periquita
Clássico z wizją przyszłości, która w winnicy Fonseców ma zawsze właściwe
miejsce. Jest mieszanką portugalskich szczepów Castelão, Touriga Nacional i
Touriga Francesa, które zapewniają tej odmianie charakterystyczny posmak ze
słodkim aromatem i złożonością smaku. Do 2010 r., czyli w ciągu 160 lat od
wypuszczenia na rynek, sprzedano ponad 4 mln butelek win Periquita (z tego 85% na eksport do 60 krajów).
Ważnymi markami winnicy są też mniej znane wina. Lancers Rosé Wine było produkowane od
1944 r. na rynek amerykański, a Hexagon
Brand stworzono by świętować szóstą generację Fonseców. Vinho verde Twin Vines powstało natomiast z okazji
objęcia firmy przez ósme pokolenie rodziny, przeznaczono je głównie na eksport.
Periquita Superior jest produkowana
od 2008 r. i od razu zdobyła deszcz nagród, co daje poczucie stabilności tej
marki i jej pewnego miejsca na rynku win i w kieliszkach jego miłośników. Z
kolei wspomniane Lancers Rosé Free to
pierwsze portugalskie wino bezalkoholowe.
Zwiedzanie muzeum kończy się w sklepie z miejscem, w którym
można napić się wina, ale także kawy czy zjeść regionalne przysmaki. Zwiedzający
winnicę w grupie kończą wycieczkę degustacją wina. Mi trafiła się wspaniała
czerwona Palmela o aksamitnym posmaku
i pyszny Moscatel de Setúbal o jak
zawsze wspaniałej bursztynowej barwie. W sklepie firmowym można się zaopatrzyć
w tańsze i droższe trunki, wybór jest ogromny, a prawdziwi znawcy wina muszą
się tu czuć jak przysłowiowe ryby w wodzie. W sprzedaży są też winiarskie
gadżety oraz regionalne przysmaki, które można podawać do tutejszych win. Sklep
firmowy Fonseków można znaleźć też w Lizbonie w Chiado (Rua das Flores 41−43),
nazywa się „By the Wine José Maria da Fonseca”.
José Maria da Fonseca:
Quinta da Bassaqueira − Estrada
Nacional 10
2925-542 Vila Nogueira De Azeitão
tel. +351 212 197 500
www.jmf.pt, info@jmf.pt
Zdjęcia: Krzysztof Rosenberger
Komentarze
Prześlij komentarz