Wieczór z portugalską muzyką w szczecińskiej Willi Lentza

Willa Portugalia to muzyczny cykl stworzony przez Willę Lentza, w ramach którego odbywają się koncerty portugalskich artystów. W tym roku Willa Lentza w Szczecinie gościła João de Sousa i Baltic Neopolis Quartet. W środę, 15 maja o godz. 19.00 muzycy zabrali polską publiczność w sentymentalną podróż po Portugalii i... Polsce. Koncert poprowadził aktor Konrad Pawicki.

Koncert jest wynikiem kooperacji portugalskiego artysty mieszkającego w Warszawie João de Sousa oraz szczecińskiego Baltic Neopolis Quartet, który tworzą: portugalski skrzypek, a szczecinianin z wyboru – Emanuel Salvador i troje polskich muzyków – Joanna Rybak (skrzypce), Grzegorz Sadowski (altówka), Tomasz Szczęsny (wiolonczela).

Zaskakujący w tym koncercie był dobór repertuaru, bo znalazło się tu i portugalskie fado, i brazylijski przebój z lat 80. XX w., i autorskie utwory João de Sousa, ale także klasyki polskiej piosenki. Opracowanie muzyczne tak zróżnicowanego zestawu utworów z pewnością nie było łatwym zadaniem, dlatego tym większe uznanie należy się muzykom za ich oryginalną 

interpretację i doskonałą aranżację. Wokalista, który czerpie pełnymi garściami z innych muzycznych gatunków, a szczególnie z jazzu, oraz kwartet specjalizujący się w muzyce klasycznej XX w., wspólnie stworzyli rewelacyjny muzyczny spektakl. Kompilacja utworów tradycyjnych oraz współczesnych, których wspólnym mianownikiem stało się zupełnie nowe brzmienie wypracowane na potrzeby koncertu, okazała się strzałem w 10-tkę, bo całość

zagrała niezwykle spójnie, oryginalnie i nowocześnie. To tylko dowodzi tego, że muzyka jest uniwersalnym medium, które z łatwością łączy ze sobą kulturę portugalską i polską.

Koncert rozpoczął się od utworów z repertuaru Amalii Rodrigues, która w Lizbonie jest absolutną ikoną muzyki, a fado stanowi jeden z elementów tożsamości narodowej Portugalczyków. Jak powiedział João: „Fado to rodzaj terapii, dlatego to śpiewam...”. Jednakże motywem przewodnim koncertu w zasadzie była miłość – od tej romantycznej po zaborczą („Posse”) – oraz życie w całej swej pełni. Czyż nie jest ważniejsze, że przyjaciel zawsze na nas czeka, choć nie zawsze się zjawiamy na spotkanie? („Cantiga de Amigo”).

Największą niespodzianką koncertu był utwór „Ó verde meu”, czyli portugalska wersja piosenki „Zielono mi” z repertuaru Andrzeja Dąbrowskiego. Utwór został przetłumaczony na język portugalski, ale mimo to fragment przeboju sprzed lat João de Sousa zaśpiewał po polsku. Kto był już wcześniej na jego koncercie, nie jest zdziwiony tym faktem, bo wokalista doskonale mówi i śpiewa po polsku. Myślę, że nie będzie przesady w stwierdzeniu, że Agnieszka Osiecka, która napisała polskie słowa tej piosenki, miała tak samo duży wpływ na kulturę i piosenkę polską, jak Amalia Rodrigues na portugalską. A zestawienie portugalskiej klasyki, jaką jest fado Amalii, z legendą polskiej piosenki wydaje się być celowym zabiegiem wokalisty, bo powoli zacierała się granica pomiędzy kulturowymi i językowymi różnicami, zupełnie jakby pod wpływem nut portugalska dusza łączyła się z polską w jedność.

Na deser muzycy zagrali zwycięski utwór „Amar pelos dois” z konkursu Eurowizji w 2017 r., gdzie Salvador Sobral uwiódł swym głosem całą Europę. Dla Portugalczyków było to wielkim wydarzeniem, bo podobnie jak Polska nie mają zbyt wielu sukcesów na eurowizyjnym koncie. Publiczność podziękowała muzykom za tę muzyczną ucztę owacją na stojąco. I nic dziwnego, bo każda jedna nuta była dopracowana do perfekcji.

Utwory:

Estranha forma de Vida – Amália Rodrigues (1920-1999)

Cantiga de amigo – Amália Rodrigues

Gondarém – Amália Rodrigues

Senhora do Almortão – utwór trad.

Longe

Lambada (chorando se foi) 1989 – Kaoma

Furacão – muz. i sł. João de Sousa

Madrugada – muz. i sł. João de Sousa

Posse – muz. i sł. João de Sousa

Ó verde meu (tyt. Oryg. „Zielono mi”, 1970 r.) – wyk. João de Sousa, muz. Jan Ptaszyn Wróblewski

Miłość ci wszystko wybaczy – z rep. Hanki Ordonówny, z 1933 r., muz. Henryk Wars, sł. J. Tuwim

Amar pelos dois – z rep. Salvador Sobral, Eurowizja 2017

João de Sousa – portugalski wokalista pochodzący z Porto, kompozytor, gitarzysta, autor tekstów i producent muzyczny. Od siedemnastu lat mieszka w Polsce, m.in. we Wrocławiu i Warszawie. Ma na swoim artystycznym koncie m.in. trzy płyty: Luta (2016), Ideal (2018) i Furacão (2021).

Portugalskie korzenie i tradycyjne utwory są podstawą jego twórczości, mimo że zawsze flirtował z gatunkami, które nie od razu kojarzą się z krajami portugalskojęzycznymi, takimi jak alternatywny pop, neo-soul, jazz, hip-hop, francuska piosenka i muzyka elektroniczna. Zaczynając od portugalskiego fado i angielskiego folku, po tropikalne rytmy, hip-hop i lo-fi indie-pop z lat 90., João tworzy bardzo osobistą estetykę, która zmienia się stylistycznie z każdym nowym albumem. Muzyk współpracuje z najlepszymi polskimi artystami muzyki alternatywnej, wśród których są Natalia Grosiak, Dorota Miśkiewicz, Macio Moretti i Andrzej Smolik.

Baltic Neopolis Quartet – powstał w roku 2008 z inicjatywy solistów szczecińskiej Baltic Neopolis Orchestra. Pasją muzyków jest przede wszystkim klasyczny repertuar XX i XXI wieku. W skład kwartetu wchodzą: Emanuel Salvador (skrzypce), Joanna Rybak (skrzypce), Grzegorz Sadowski (altówka), Tomasz Szczęsny (wiolonczela).

Autorka tekstu i zdjęć: Marta Płachta