Museu do Fado w Lizbonie - takie muzea lubię!

Jest w Lizbonie takie muzeum, które powinno się odwiedzić nawet jeśli nie jest się fanem tego typu przybytków, albo nawet jeśli zazwyczaj omija się je szerokim łukiem. No chyba że oprócz zwiedzania muzeów ktoś nie lubi ponadto fado. Wtedy wizyta w Muzeum Fado byłaby bez sensu. Zakładając jednak, że miłośnicy Lizbony i Portugalii kochają również fado (tak jak piszący te słowa) – wizyta w tym muzeum jest obowiązkowa, przy czym jest to bardzo przyjemny obowiązek. Pomijając wszystko jest ono wspaniale urządzone i zwiedzanie jego ekspozycji jest po prostu przyjemne.

Otwarto je dla zwiedzających 25 września 1998 r. Jest w całości poświęcone muzyce miasta Lizbony, upowszechnianiu fado identyfikowanego jako symbol Lizbony, mający głębokie korzenie w tradycji i historii kultury kraju. Muzeum ma swój wewnętrzny regulamin, w którym określono jego misję, która sprowadza się do takich wytycznych, jak gromadzenie, przechowywanie, zabezpieczanie, badanie, ale także promocja, dystrybucja, wystawianie, dokumentacja wszelkich działań związanych z gatunkiem Fado oraz Gitarą Portugalską (Guitarra Portuguesa). Działania te realizuje poprzez działalność na różnych polach, m.in. prowadząc przymuzealną szkołę, centrum dokumentacji, audytorium oraz poprzez stałe i czasowe wystawy.

Muzeum gromadzi związane z fado zbiory czasopism, fotografie, plakaty, nuty, instrumenty muzyczne, fonogramy, kostiumy, nagrody, medale, umowy, licencje i inne. Jedną z ważnych zasad działalności muzeum jest połączenie wartości materialnych z niematerialnymi w celu ochrony tego dziedzictwa narodowego, jakim jest fado i gitara portugalska.

W Muzeum regularnie odbywają się seminaria, warsztaty i szkolenia, wystawy czasowe, różne prace badawcze oraz wydarzenia mające na celu promowanie współpracy z innymi instytucjami oraz współpraca z muzykami, autorami tekstów, kompozytorami oraz budowniczymi instrumentów.

Ekspozycja gitar portugalskich (źródło zdjęcia tutaj)

Stała ekspozycja Muzeum Fado jest hołdem dla tego gatunku jak i jego wykonawców i ukazuje jego historię i tradycję od XIX w. Układ ekspozycji został tak zaprojektowany, aby naturalnie wpasował się w odrestaurowane wnętrza budynku, w którym umieszczono muzeum. Prezentuje dorobek gatunku, sylwetki dziesiątek twórców budujących ten dorobek, i ich dokonania. W stałej ekspozycji jest też miejsce na gitarę portugalską - możemy prześledzić jej historię, budowę i obejrzeć zabytkowe egzemplarze. W muzeum jest też prezentowana kolekcja sztuk pięknych. Wśród wiszących na ścianach obrazów uwagę zwraca dzieło José Malhoa z 1910 r. O Fado, a także m.in. O Mais Português dos Quadros a Óleo z 2005 r., którego autorem jest João Vieira. Obrazy te są własnością lizbońskiego Museu da Cidade, które wypożyczyło je Museu do Fado. W ramach tymczasowych ekspozycji do 20 września można oglądać obrazy portugalskiego malarza Júlio Pomar (więcej jego dzieł tutaj). W Muzeum odbywają się też różne koncerty i inne spotkania muzyczne, których kalendarz można podejrzeć tutaj.

José Malhoa O Fado (źródło zdjęcia tutaj)

Tryptyk z 1913 r. O Marinheiro de Constantino Fernandes (źródło zdjęcia tutaj)

Spacerując po Muzeum napotykamy coraz to ciekawsze zakątki. W ramach stałej ekspozycji na monitorach wyświetlane są filmy dotyczące fado. W kolejnym pomieszczeniu, fantastycznym multimedialnym pokoju, dowiemy się wszystkiego o wykonawcach fado od jego początków po czasy nam współczesne, zobaczymy zdjęcia i posłuchamy wybranych utworów danego wykonawcy. W innym pomieszczeniu, poświęconym fado na płytach winylowych, można posłuchać muzyki z czasów, gdy była ona nagrywana tylko na takie nośniki. Na każdym z trzech pięter na głównej ścianie są olbrzymie zdjęcia z artystami wykonującymi fado - od najstarszych interpretatorów gatunku po tych współczesnych - mniej i bardziej znanych. W muzeum są wszyscy, którzy tworzyli lub tworzą historię fado - od śpiewaków, przez mistrzów gitary portugalskiej, kompozytorów, naukowców po właścicieli domów fado.

Zdjęcia wykonawców fado na trzech piętrach muzeum (źródło zdjęcia tutaj)

W Muzeum oprócz ekspozycji są też takie miejsca, jak audytorium na 90 osób, w którym są organizowane konferencje, różnego rodzaju pokazy i spotkania. Jest też pokój prób, w którym muzycy mogą ćwiczyć przed występem lub nagraniami. Dla odwiedzających jest bardzo dobrze zaopatrzony sklep muzealny z płytami z muzyką, książkami, instrumentami muzycznymi i przeróżnym materiałami promocyjnymi (ja kupiłem tam sporo zakładek do książek - na prezenty). No i jest też kawiarnia (czynna od wtorku do niedzieli między 10.00 a 18.00), która wieczorami zmienia się w restaurację z występami fado (w te same dni od 19.00 do 2.00).
Centrum Dokumentacji to m.in. kolekcja książek związanych tematycznie z fado, które można przejrzeć na stronie internetowej, czasopisma, publikacje własne Muzeum, płyty, plakaty, partytury, repertuary i inne dokumenty.
Najlepsze jest to, że w muzeum są organizowane warsztaty, podczas których zawodowcy uczą śpiewać fado. A potem można samemu zaśpiewać w profesjonalnym studio. Na stronie Muzeum czytamy zachęcające: "Poznaj historię, posłuchaj artystów na żywo i zaśpiewaj". Trwa to godzinę, kosztuje tylko 22 €, a w cenę jest wliczony wstęp do Muzeum. Opcja z obiadem w muzealnej restauracji jest droższa (52 €).
W 2011 r. fado zostało wpisane na Listę Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO jako niematerialne dziedzictwo ludzkości. Od tego momentu liczba odwiedzających Muzeum znacznie się zwiększyła - z 33 tys. osób w 2010 r. do 55 tys. w 2011 r. W kolejnych latach liczba ta jeszcze wzrosła i ostatnie liczby mówią o 88 tys. rocznie.

Informacje praktyczne:
Zwiedzanie z przewodnikiem kosztuje 3 € od osoby, odbywa się w grupach zorganizowanych, trwa ok. półtorej godziny i może być prowadzone w językach portugalskim, hiszpańskim, angielskim lub francuskim. 
Zwiedzanie indywidualne to koszt 5 €. 
Zniżki przysługują grupom zorganizowanym, ale także osobom,które nie ukończyły 30. roku życia, ukończyły 65 lat, rodzinom i posiadaczom Lisboa Card.
Są dostępne audioprzewodniki w językach portugalskim, angielskim,hiszpańskim i francuskim.
Muzeum jest otwarte codziennie oprócz poniedziałków w godz. 10.00-18.00 (ostatnie wejście o godz. 17.30). 1 stycznia, 1 maja i 25 grudnia Muzeum jest nieczynne.
Centrum Dokumentacji zaprasza od poniedziałku do piątku od 14.30 do 18.00 (po wcześniejszym zgłoszeniu się).
Muzealna szkoła działa od poniedziałku do piątku od godz. 14.00 do 20.00.
Adres: Alfama, Largo do Chafariz de Dentro 

W Muzeum (źródło zdjęcia tutaj)

Multimedialne źródło wiedzy o twórcach fado (źródło zdjęcia tutaj)

Fragment stałej ekspozycji (źródło zdjęcia tutaj)

Fragment stałej ekspozycji (źródło zdjęcia tutaj)

W kwietniu w Museu do Fado wystąpiła fadista z Porto Helena Sarmento (źródło zdjęcia tutaj)

Film zamieszczony poniżej został stworzony z okazji zgłoszenia kandydatury fado do Listy Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO, na którą gatunek wpisano w 2011 r. jako niematerialne dziedzictwo ludzkości.