José Luís Peixoto

Zdjęcie pisarza pochodzi z jego profilu na Facebooku

José Luís Peixoto jest jednym z najważniejszych współczesnych pisarzy portugalskich. Jest też poetą i dramatopisarzem. Urodził się 4 września 1974 roku w Galveias w Alentejo. W Lizbonie na Universidade Nova de Lisboa studiował współczesną literaturę niemiecką i angielską, potem był nauczycielem, m.in. w Praia w  Republice Zielonego Przylądka. Wcześnie debiutował zarówno jako poeta, jak i jako prozaik. W latach 1997, 1998 i 2000 zdobywał nagrodę Prémio Jovenesz Criadores przyznawaną młodym twórcom. Za książkę Nenhum Olhar (Puste spojrzenie) otrzymał w 2001 r. Prémio Literário José Saramago.

Jego utwory pojawiają się w wielu zagranicznych antologiach literatury, a sam autor współpracuje z międzynarodowymi czasopismami literackimi. Sztuki pisał dla teatrów w Paryżu i Lizbonie.

W 2003 r. wziął udział w bezprecedensowym projekcie i wystąpił wraz z metalową grupą Moonspel, z którą przygotował książkę i płytę.

Gmina Ponte de Sor w Portugalii utworzyła nagrodę literacką im. José Luísa Peixot, przyznawaną twórcom literatury, którzy nie ukończyli 25. roku życia. Sam autor jest też laureatem Prémio de Poesia Daniel Faria i Prémio Cálamo Outra Mirada.

Jedyną jak dotąd książką José Luísa Peixoto przetłumaczoną na język polski, wydaną w 2008 r., jest wspominana powieść Puste spojrzenie. Ma ona najwięcej zagranicznych wydań spośród dzieł autora, na co na pewno miało duży wpływ przyznanie jej w Portugalii Prémio Literário José Saramago. Sam José Saramago powiedział: "José Luís Peixoto to jedno z najbardziej zdumiewających odkryć współczesnej literatury portugalskiej". Cytat ten zamieścił na okładce wydawca polskiego tłumaczenia Pustego spojrzenia, Prószyński i S-ka.

José Luís Peixoto
Puste spojrzenie
Prószyński i S-ka 2008

Niektórzy piszą, że książka jest literackim majstersztykiem, inni że Portugalia ma już drugiego José Saramago. Dla mnie powieść na pewno była trudna w odbiorze, przynajmniej na początku, zanim udało mi się wgryźć w opisywany świat, wczuć w rolę bohaterów i utożsamić z portugalską społecznością małego miasteczka czy wioski, która istnieje nie wiadomo gdzie.

Powieść nie jest łatwa, bo i bohaterowie nie są oczywiści. Są tu syjamscy bracia złączeni opuszkiem małego palca u ręki, jest ślepa prostytutka, olbrzym, który zapładnia żonę Józefa, jest kaleki cieśla, kucharka, jest mnóstwo starych i jeszcze starszych ludzi (którzy tak długo mogą żyć tylko w tej powieści). Jednak charakteryzuje ich nie tylko fizyczność. Są charakterystyczni ze względu na swoją osobowość, dosadnie opisywaną przez Peixoto, która uwidacznia się podczas pogrzebów i innych dotykających ich nieszczęść, których w książce nie brakuje. Cierpienie jest tu niemal podstawą egzystencji bohaterów, a im ich ból jest wyrazistszy, tym życie ich wydaje się bardziej prawdziwe i realne. Nie bez znaczenia jest tu przyroda, którą autor bardzo umiejętnie wpisuje w losy bohaterów.

Gdzieś w internecie przeczytałem, że proza Peixoto mieści się w nurcie portugalskiego realizmu magicznego, przy czym stylem nawiązuje do twórczości José Saramago. Ciekawą recenzję książki można znaleźć tutaj, a ja zachęcam do lektury Pustego spojrzenia.

Jedna ze ścian w Muzeum José Saramago w Lizbonie; na pierwszej fotografii
w drugim rzędzie José Luís Peixoto i José Saramago